Maritiem Militair
Het is één ding om tijdens een actie met één schip een kaper te overmeesteren door gebruik van boter. Dat Michiel maritiem geniaal was komt pas veel later duidelijk naar voren: Chatham & Schooneveldt. Wat hij in de tussentijd gedaan heeft om van één schip naar een gecoördineerde vloot van meer dan 200 te gaan laat zich niet eenvoudig omschrijven.
Om te beginnen moeten we ons realiseren, dat de communicatie in die tijd een stuk trager ging dan nu. Met lichte, snelle schepen werden boodschappen weliswaar overgebracht naar de rest van de vloot, maar snel ging dat niet en zeker niet als het aantal schepen toeneemt. Het gebruik van vlaggenseinen loste dit probleem op. Een goed gepositioneerde vlag waarvan iedereen de betekenis kent en vervolgens door herhaling doorgeeft informeert een vloot razendsnel.
Michiel gaf leiding aan de vloot door vooraf zijn intenties met de kapiteins te delen tijdens een krijgsraad. (briefing) Aangezien omstandigheden als wind, weer en voorziene acties van de tegenstander, tijdens de strijd konden veranderen had hij diverse scenario’s vooraf besproken. Wilde hij tijdens de uitvoering van de zeeslag een scenario gebruiken, dan liet hij de betreffende vlag hijsen.
Overigens hield Michiel ook achteraf een krijgsraad. (debriefing) Daarin werden de lafhartige kapiteins of diegenen die van de plannen waren afgeweken (C. Tromp) aangepakt.
Bovenstaande werkt alleen als de vloot gezamenlijk optrekt. Het linievaren werd al door de Engelse admiraals, met veelal een achtergrond in het landleger, ingevoerd. Michiel wist dit te perfectioneren door gedurende de wintermaanden “droog” te oefenen. Terwijl de bemanningen met losse flodders de procedures rond hun kanons perfectioneerden, nam hij met zijn kapiteins de vlootbewegingen door. In de eerste maanden op zee werd dit dan veelvuldig geoefend. Gevolg was, dat de Republiek sober en voorbereid de strijd kon aangaan, terwijl de tegenstander een dronken bemanning geronseld had.
Bleef nog één klein dilemma over: numerieke minderheid. Het aantal schepen van de Republiek was zeker in het begin aanzienlijk minder dan dat van de Engelsen. Michiel had daarop en kleine maar doeltreffende reactie gevonden. De Engelsen hebben dit pakkend weten te verwoorden als “Crossing the T”.
Zodra twee verbanden elkaar in linie tegenkomen met een numeriek verschil, dan is het rekenkundig na te gaan wie wint: degene met de meeste schepen. Als echter één vloot de andere doorkruist en hen daarmee in tweeën splijt zorgt de wind voor een lij- en een loef-eskader. Elk deel zal numeriek in de minderheid zijn zodat zij na elkaar kunnen worden aangepakt. Uiteraard zijn ook andere aspecten van invloed op de uitkomst: kwaliteit bemanning en bevelhebber, aantal kanons, geluk...
Dit eenvoudige trucje heeft aan 27 zeeslagen een mooie bijdrage geleverd.